Dünyanın en yoğun gündemine sahip coğrafyada bilgi kirlilği, yalan haber furyası içinde son dakika haber spotları sizce ne kadar inandırıc?
Haber fotoğrafındaki balıkçı teknesinde manken yok. Sık sık dikkat çekmek için ‘Son dakika haber‘lere konu olan görsellerden birini sizler için tercih ettik.
Türkçe haber kaynakları arasındaki amansız rekabet, sosyal meyda üzerinde sıkça karşımıza çıkan son dakika bilgileri aradan geçen kısa süre içinde milyonlarca kişiye ulaşırken, bazen haberin kaynağı ortadan kayboluyor, bazı haberlerin ise yalan olduğu resmi kaynaklarca teyid ediliyor.
Kamu kurumlarını, ünlü kişileri ve siyasileri hedef almadığı sürece yalan haberler hakkında pek çok ülkede yaptırım uygulanmıyor.
Çoğu AB ülkesinde yalan haber üretenler özür dilemek zorunda bırılarak mesleklerinden uzaklaştırılırken, Türkiye’de yalan ve çarpık haber üretenler adeta taltif edilebiliyor.
Ekonomi, sağlık, politika, spor ve magazin haberlerinde çoğunlukla ‘Flaş haber’ olarak duyurulan bir haber ‘Edinilen bilgiye göre‘ ile başlıyorsa, muhtemelen manüplatif bir haberle yüzleşiyoruz.
Politika haberlerinde ‘Adının açıklanmasını istemeyen bir yetkili‘ ile sağlık ve teknoloji haberlerinde sıkça okuduğumuz ‘İsviçreli bilim insanları‘ aynı kişi çıkabilir.
Peki dünyanın en ünlü yalan haberleri için kısa bir dünya turuna çıkalım mı?
Birçok yalan haber veya komplo teorisi zaman içinde ortaya çıkmış olsa da, bazıları özellikle dikkat çekici olmuştur. İşte tarihsel olarak en ünlü yalan haberlerden bazıları:
1938 War of the Worlds Radyo Yayını: Dünyanın en ünlü yalan haberidir. Amerikalı radyo yapımcısı ve sunucusu Orson Welles, H.G. Wells’in “Dünyalar Savaşı” adlı kitabından uyarladığı bir radyo oyununu canlı olarak yayınladı. Dinleyicilerin bir kısmı bunu gerçek bir haber olarak algıladı ve panik içinde evlerini terk etmeye başladı.
1980’lerde Prenses Diana ile İlgili Yalanlar: Prenses Diana’nın ölümünden sonra birçok komplo teorisi ortaya atıldı. Bu teoriler, ölümünün bir kaza olmadığını ve aslında bir suikast olduğunu iddia ediyordu.
Saddam Hüseyin’in Kitle İmha Silahları: 2003 yılında ABD ve müttefikleri, Irak lideri Saddam Hüseyin’in kitle imha silahlarına sahip olduğunu iddia ederek Irak’a saldırdı. Ancak bu iddialar sonradan yanlış olduğu kanıtlandı.
Pizzagate Skandalı: 2016 yılında, Hillary Clinton’ın başkanlık kampanyası sırasında, Demokrat Parti’nin bir pizzacısının çocuk tacizciliği halkasına ev sahipliği yaptığına dair iddialar ortaya atıldı. Bu iddialar son derece yanlış olduğu kanıtlandı.
QAnon Komploları: 2017’de ortaya çıkan ve daha sonra küresel bir takipçi kitlesi elde eden QAnon, dünyayı çocuk tacizciliği halkaları ve küresel elitlerin yönettiği komplo teorileri ile salladı. Birçok iddia ve yalan haber, gerçek olmadığı kanıtlanmıştır.
Bu tür haberler, insanların algılarını manipüle etmek, politik veya kişisel amaçlar için yayılmak veya toplumsal huzuru bozmak gibi amaçlarla yayılabilir. İnternetin ve sosyal medyanın yükselişiyle birlikte, bu tür haberler daha hızlı bir şekilde yayılmaya başladı ve bu da ciddi sonuçlara yol açabildi. Toplum olarak, haberleri ve bilgiyi doğrulamak için dikkatli olmamız ve güvenilir kaynaklardan bilgi edinmemiz önemlidir.
